نفت و سیاست خارجی عراق در نظم نوین منطقه خاورمیانه پس از صدام(با تأکید بر ایران )

عراق به عنوان یکی از واحدهای مهم منطقه ی خاورمیانه، از بازیگران اصلی عرصه ی نفت در جهان و زیر سیستم خلیج فارس است. سیاست خارجی این کشور در خاورمیانه و ایران، از گذشته ای دور در چارچوب دولت عثمانی بر مبنای ملاحظات ایدئولوژیک استوار بود و پس از شکل گیری دولت سکولار در عراق بر ملاحظات سرزمینی استوار شد و تعارضات ادامه یافت. اما به نظر می رسد سیاست خارجی آن در مقطع جدید تاریخ آن کشور با سرمایه گذاری های زیاد در حوزه نفت به سمت ملاحظات دیگری سیر می کند. بنابراین سوال اصلی این پژوهش آن است نفت چه تأثیری بر سیاست خارجی خاورمیانه ای عراق به ویژه در رابطه با ایران داشته است؟ هدف، بررسی تأثیر نفت بر سیاست خارجی عراق در نظم نوین منطقه ی خاورمیانه پس از صدام (با تأکید بر ایران ) است. در این رساله با استفاده از اصول نظریات همگرایی, منطقه گرایی و پتروپلیتیکس، چگونگی ارتباط و تأثیرگذاری نفت بر سیاست خارجی عراق بررسی می شود. فرض اصلی این نوشتار آن است که در کنار متغیرهای تأثیرگذار بر سیاست خارجی منطقه ای عراق، از جمله ( قومیت ها، تنگناهای ژئوپلیتیک، پان عربیسم حزب بعث و ساختارهای سیاست گذاری داخلی آن، ایدئولوژی سنی و شیعی، رقابت برای حضور گسترده در منطقه ی خلیج فارس و…)، نفت نیز متغیری تأثیرگذار بر سیاست خارجی این کشور در گذشته و حال بوده و در برخی مواقع سایر عناصر را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است؛ نقشی که در آینده نیز تداوم خواهد داشت؛ به طوری که این عنصر در گذشته، سیاست خارجی عراق را در رابطه با همسایگان بویژه ایران رادیکال و در حال حاضر نیز باعث رقابت در خاورمیانه و ایران خواهد شد. این پژوهش روش اثبات این فرض را با روش تحلیلی-توصیفی و تحلیل محتوای آماری در پنج فصل دنبال می-نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد نخستین بار است که ملاحظات ژئواکونومیکی بر ملاحظات ایدئولویکی و سرزمینی در سیاست خارجی عراق در حال پیشی گرفتن است. لیکن این ملاحظات باز هم در چارچوبی رقابتی دنبال می شود. نیاز عراق به سرمایه گذاری در میادین مشترک و تنگنا های آن کشور در صدور نفت بویژه در خلیج فارس باز هم سیاست خارجی آنرا رادیکال خواهد کرد.